Aardappelen

Aardappelen zijn nog steeds een belangrijk ingrediënt in de keuken. Daarom hebben we ook aparte werkbundels voor aardappelen. Hiermee gaan we aan de slag in de klas.

Vanwaar komt de Aardappel?

Hoewel we bijna dagelijks aardappelen eten en er onze nationale trots (onze frietjes) mee maken, komen aardappelen oorspronkelijk uit Zuid-Amerika. Sinds de 16de eeuw zijn ze verkrijgbaar in Europa en werden ze zelfs op een bepaald moment, wanneer ander eten schaars was, een belangrijk ingrediënt om te overleven. Sindsdien is de aardappel niet meer weg te denken uit onze keukens.

Ondertussen worden ze natuurlijk ook in België geteeld en hoeven we ze dus niet meer van de andere kant van de wereld in te voeren.

Aardappelen zijn lekker, goedkoop en je kan er heel veel mee doen. Dat verklaart waarom ze zo populair zijn.

Hoe groeit de aardappel? 

Aardappelen zijn de knollen, die onder de grond groeien, van de aardappelplant. De knollen of de patatjes zijn zeer voedzaam, maar dienen wel eerst gekookt of klaargemaakt te worden alvorens je ze kan eten. Rauwe aardappelen zijn moeilijk te verteren en in grotere hoeveelheden zelfs giftig.

Ze zijn het ganse jaar verkrijgbaar, dat komt omdat ze zeer goed bewaren. Nieuwe aardappeltjes zijn er in het late voorjaar of de vroege zomer. Bewaaraardappelen worden in de zomer geoogst en op een donkere, koele plek bewaard tot het volgende voorjaar.

Hoeveel gram aardappel per persoon? 

Voor een maaltijd neem je ongeveer 200 gr aardappel voor een volwassen persoon.

Klaswerkbundel

We gebruiken een werkbundel in de klas. We bekijken hierin het verschil tussen bloemige en vastkokende aardappelen, verschillende rassen en hoe je aardappelen bewaard.

Aardappelen werkbundel downloaden

Zijn aardappelen gezond? 

De aardappel is een eerlijk en smakelijk basisproduct van eigen bodem waar je alle kanten mee uit kan. Dankzij die veelzijdigheid en voedingswaarde passen aardappelen prima in een gezonde en gevarieerde voeding.

De aardappel is een gezonde energieleverancier. Aardappelen leveren energie in de vorm van: Koolhydraten

Deze zijn immers de belangrijkste bron van energie voor je hersenen en spieren. Als een voedingsmiddel daarnaast ook nog zorgt voor een dagelijkse portie voedingsvezels, vitamines en mineralen, is dat natuurlijk ideaal. En dat is precies wat aardappelen doen.

Een portie gekookte aardappelen van 200 gram is een goede bron van voedingsvezels, vitamine C, vitamine B6, foliumzuur en kalium

Aardappelen zijn heel veelzijdig: je kan ze op heel veel verschillende manieren klaarmaken.

Aardappelen in water koken is de meest gebruikte kooktechniek.

Schil je aardappelen en spoel ze goed na. Snij ze in even grote stukjes en doe ze in een kookpot. Voeg dan koud water toe, tot je aardappelen net onder water staan. Breng het water aan de kook en voeg van zodra het water kookt een koffielepel zout toe. Doe je aardappelen niet in kokend water, want dan zal de buitenkant te snel gaar zijn, terwijl de binnenkant nog hard is.

De aardappelen moeten tussen de 10 en de 20 minuten koken. Hoelang precies hangt af van het soort aardappel en van hoe groot je de stukjes sneed. Controleer dus regelmatig met een scherp mesje of je aardappelen al gaar zijn. Prik erin met het puntje van je mes en wanneer de aardappel van het mes valt is hij klaar. Je kan natuurlijk ook altijd een aardappeltje proeven.

Giet je aardappelen dan zo snel mogelijk af en zet je kom met aardappelen daarna nog kort op het vuur, zodat je aardappeltjes kunnen ‘drogen’. Soms wordt er een klontje boter en verse groene kruiden toegevoegd om meer smaak en een mooier/feestelijker uitzicht aan je aardappeltjes te geven.

Gekookte aardappel zijn ook de basis voor een aardappelsalade en voor aardappelpuree. Ook kan je een restje gekookte aardappelen bijvoorbeeld gebruiken om de dag erna te bakken in de pan.

Gepofte aardappeltjes zijn heerlijk. In dit geval hoef je de aardappel niet te schillen, anders zou hij zelfs uit elkaar vallen. Kies voor gepofte aardappelen trouwens bloemige aardappelen, die zijn het lekkerst voor deze bereiding.

Gebruik een groentenborsteltje of een nieuw schuursponsje om de schil van de aardappelen goed te reinigen. Verwijder alle aarde, maar ook eventuele oogjes en zeker groene plekken (het is beter om aardappelen met groene plekjes, te gebruiken om ze koken, dan kan je de plek netjes verwijderen).

Neem een aardappelmesje en prik hiermee een aantal keer in de aardappel. Op deze manier kan er wat vocht ontsnappen uit je aardappel en zal hij niet ontploffen (in plaats van poffen) in de oven. Verhit je oven op 200°c en leg je aardappelen in een ovenschaal. Giet een beetje (olijf)olie over je aardappelen en kruid ze met wat zout en peper.

De tijd die de aardappel nodig heeft om zacht te worden, om te garen dus, is afhankelijk van hoe dik je aardappel is. Een grote aardappel zal al gauw 40 tot 60 minuten nodig hebben, voordat hij helemaal zacht is. Moet je meer dan 1 aardappel poffen? Kies dan aardappelen die even groot zijn, op die manier zijn ze gelijktijdig klaar .

Een gepofte aardappel, kan je vullen met allerlei lekkers: kruidenboter, zure room, verse groene kruiden, … In de Verenigde staten zijn ze zeer populair en worden ze gevuld met kip, chili, …. Mmmmm lekker

Stomen is een gezonde kooktechniek, waarbij de aardappelen niet in het water liggen, maar garen door de stoom van het kokende water. Doordat de aardappelen niet in het water liggen, behouden ze meer smaak en bevatten ze meer vitaminen.

Schil en was je aardappel en snij in even grote stukjes, dat is belangrijk, zodat ze gelijk garen. Leg je aardappelen in een stoommandje (kleinere hoeveelheden) of een gastronorm (grootkeuken) en stoom je aardappelen 15 tot 20 minuten. Opnieuw: afhankelijk van het soort aardappelen en de grootte van je blokjes.

Gestoomde aardappeltjes worden achteraf gekruid en kunnen zo gegeten worden of verder gekruid en verwerkt worden in andere gerechten.

Er zijn verschillende manieren om aardappeltjes te bakken:

• in de pan
• in de oven

Je kan ook vertrekken van:

• rauwe aardappelen
• half voorgekookte aardappelen
• reeds gekookte aardappelen

Reeds gekookte aardappelen worden vaak opgebakken in de pan, dat is sneller en gezien de aardappelen al gaar zijn, is dit ook de beste manier. Verhit je pan en doe er boter of olie in. Voeg de afgekoelde en reeds gare aardappelen toe en laat ze mooi bruinen. Kruid met peper en zout en voeg naar smaak andere smaakmakers toe.

Gebakken aardappelen in de oven zijn makkelijkste te maken met half-gekookte aardappelen. Kook je aardappelen even voor in kokend water, maar zorg dat ze nog hard zijn. Giet ze af en doe ze in een ovenschaal. Overgiet met olie, kruid met peper en zout, voeg bijvoorbeeld Provencaalse kruiden en geperste look toe en meng alles goed. Laat de aardappelen in de oven (180°c) verder garen. Ze krijgen op deze manier een lekker krokant jasje.

Rauwe aardappelen bakken gebeurd ook makkelijkst in de oven, maar in de pan kan ook. Snij geen al te grote blokjes van je aardappelen, want anders duurt het wel heel lang. Doe de blokjes in een ovenschaal of pan, overgiet met wat olie en kruid met peper en zout en provencaalse kruiden. Zet de oven op 180°C of je pan op middelhoog vuur en laat 30 min bakken in de oven. Grotere aardappelen kan je best afdekken met folie zo garen ze beter en verbranden ze niet.

Frietjes, lusten we, denk ik, allemaal. Neem frietaardappelen, dit zijn iets grotere bloemige aardappelen.

Was de aardappelen en schil ze. Snij ze in ongeveer 1 cm dikke plakken en snij deze plakken dan nogmaals in 1 cm dikke frieten. Dit zijn de afmetingen voor Belgische frietjes, maar je kan ook dunnere of dikkere frietjes maken. De frituurtijd verandert dan wel.

Was je frietjes niet meer. Het zetmeel dat aan je aardappelfrietjes hangt zorgt straks voor een krokant korstje.

Verhit je frituurvet tot 140°C en bak je frietjes ongeveer 5 minuutjes. De bedoeling van deze eerste bak is je aardappel te garen, niet te bruinen. Doe de frieten in vergiet of in een diep bord met keukenpapier.

Verhoog de temperatuur van je frituur tot 180°C. Bak hierin de afgekoelde frietjes een paar minuten tot ze warm en mooi bruin zijn. Schud overtollige olie er af en doe de frietjes in een kom. Strooi er wat zout (en eventueel wat peper) over.